بیگانگی با زبان رسمی و عقب‌ماندگی تحصیلی

گفتگو با دو فعال مدنی در کردستان و بلوچستان

بچه ها تا پیش از ورود به مدرسه معمولا در خانه به زبان مادری صحبت می کنند، فرقی نمی کند آذری باشند، کرد باشند، بلوچ باشند یا گیلکی یا عرب. زبان همه بچه ها در خانه، زبان مادری است. همین بچه ها وقتی پا به مدرسه می گذارند، دنیای شان متفاوت می شود، زبان آنها یک شبه فارسی می شود. آنها باید به زبان فارسی علم بیاموزند، کاری که برای بیشتر بچه ها در آذربایجان، بلوچستان و کردستان دشوار است، چون زبان فارسی کمتر به گوششان خورده است.

مسعود کردپور، روزنامه نگار، معلم و فعال مدنی در کردستان ایران با بیان این مطلب می گوید: بیش از بیست سال در مدارس کردستان و آذربایجان غربی، تدریس کرده ام و از نزدیک با رنج کودکان کرد و آذری در مدارس آشنایم. درد آنها تنها این نیست که باید به زبان دوم تحصیل کنند، بلکه افزون بر آن، این است که بسیاری از معلم هایشان نیز به سختی به زبان فارسی صحبت می کنند. در مدرسه ای در استان آذربایجان غربی با معلمی آذری روبرو شدم که قرار بود به دانش آموزان به زبان فارسی، انگلیسی بیاموزد. او خودش به سختی فارسی صحبت می کرد. یعنی دانش آموزان اش هم زمان باید هم فارسی می آموختند و هم انگلیسی.

کردپور معتقد است که وزارت آموزش و پرورش به این مساله توجه نمی کند که در برخی مدارس استان آذربایجان غربی نیمی از دانش آموزان آذری و نیمی کرد هستند و انتخاب معلم از میان یکی از این دو سبب می شود که نیمی از دانش آموزان با معلم احساس بیگانگی و نیمی به دلیل احساس تعلق زبانی، با معلم به زبان مادری صحبت می کنند و این مساله بر علم آموزی دانش آموزان، اثر منفی دارد. شخصا با این مساله در مدارس این مناطق روبرو بوده ام.

آموزش زبان بلوچی؛ در مدارس پاکستان آری، در ایران نه!

آرمان مروج کتابخوانی در استان سیستان و بلوچستان نیز با تاکید بر اینکه بدلیل عدم آموزش زبان مادری در مدارس و دانشگاهها، نسل جدید جوانان بلوچ، چیزی از زبان مادری سر در نمی آورند، می گوید: فدا کردن زبان مادری با اختصاص دادن آموزش به زبان رسمی، یعنی چشم پوشی روی فرهنگ و زبان غنی یک قوم و این شایسته نیست.

آرمان به آموزش زبان بلوچی در مدارس کشور همسایه، پاکستان، اشاره می کند و می گوید: برای مردم بلوچستان، این یک رویاست که زبان مادری در مدارس آموزش داده شود. این خواست ماست که زبان بلوچی حداقل بصورت دو واحد عمومی اجباری در دانشگاههای استان، تدریس شود تا جوان بلوچ، حداقل با ادبیات زبان مادری خود آشنا شود، نه اینکه تنها به صورت دو واحد اختیاری، آنهم پس از کلی پیگیری، ارائه شود.

به گفته آرمان، خانم کارینا جهانی، استاد دانشگاهی در سوئد، ضمن دریافت جایزه ای ارزشمند به دلیل پژوهش در حوزه زبان بلوچی، صاحب کرسی آموزش زبان بلوچی است اما در کشور خودمان به این زبان بها داده نمی شود. او می گوید: بعنوان یک ایرانی همانقدر که دوست دارم به زبان رسمی کشورم اهمیت داده شود به همان اندازه هم دوست دارم که به زبان مادری ام بعنوان یک بلوچ توجه شود، فکر نمی کنم این علاقمندی خلاف و خواست زیادی باشد.

فارغ از اینکه محروم کردن بچه های کرد و آذری و عرب و بلوچ از آموختن به زبان مادری چه آسیبی به آنها و به فرهنگ و ادبیات شان وارد می کند، آنها را در رقابت نابرابر با دانش آموزان فارس، برای ورود به مجامع علمی قرار می دهد، مساله ای که تحصیل علم را برایشان به یک رنج تبدیل می کند. این مساله ای است که فعالان  اقلیت های قومی در ایران بر آن تاکید دارند.